ΥΠΕΡΙΚΟ

(Ύπερικό ή βαλσαμόχορτο ή βάλσαμο ή λειχηνόχορτο, σπαθόχορτο, σπαθίδα, περίκη, βότανο τον αγίου Ιωάννη τον Προδρόμου, Johns wort, βότανο που διώχνει τον διάβολο. Hypericum perforatum)

Θαμνώδες φυτό με έντονα κίτρινα άνθη.

Δραστικές ουσίες και ιδιότητες: Το κόκκινο χρώμα, με το οποίο χρωματίζεται το έλαιο, οφείλεται σε δύο ουσίες, την υπερικίνη και την υπερφορίνη, που θεωρείται ότι δρουν ως αντιβιοτικά, αντισηπτικά, βακτηριοκτόνα και αντιφλεγμονώδη. Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει πως αναστέλλει την ανάπτυξη των καρκινικών όγκων, ιδίως η υπερφορίνη. Το σπαθόχορτο περιέχει και ξανθόνες, φαινολικά οξέα, κουμαρίνη και τανίνη, με διουρητικές και στυπτικές ιδιότητες αλλά και φλαβονοειδή,ουσίες γνωστές για τις ευεργετικές τους ιδιότητες στον οργανισμό και κυρίως στην ψυχική ευεξία. Δεν θεωρείται άδικα στις ΗΓΙΑ, αντικατάστατο του Prozac (το ελληνικό σκεύασμα είναι γνωστό ως Ladose με δραστική ουσία τη φλουοξετίνη). Σε 29 κλινικές δοκιμές με πάνω από 5.000 συμμετέχοντες που διεξήχθησαν από το ίδρυμα Cochrane (Cochrane Collaboration), διαπιστώθηκε ότι το υπερικό είχε παρόμοια αποτελεσματικότητα με τα φαρμακευτικά αντικαταθλιπτικά και πολύ λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες. Σε κάθε περίπτωση είναι ένα εκπληκτικό επουλωτικό μέσο που βοηθά αποτελεσματικά σε περιπτώσεις ήπιας κατάθλιψης, υστερίας και διαταραχών ύπνου.

Η πλήρης ονομασία του φυτού είναι υπερικόν το διάτρητον (επιστημονική ονομασία hypericum perforatum). Πήρε το όνομα σπαθόχορτο γιατί επούλωναν με αυτό τις πληγές από τα σπαθιά στις μάχες. Το «υπερικόν» ετυμολογικά προέρχεται από το «υπέρ» και «εικών», δηλαδή φυτό υπεράνω της εικόνας (φανταστικό), που διώχνει τους δαίμονες. Το ειδικό όνομα perforatum (διάτρητο) οφείλεται στις πολυάριθμες κηλίδες των φύλλων του. Το ύψος του φτάνει τα 60 εκατοστά. Τα άνθη είναι με πέντε πέταλα και με έντονα προβαλλόμενους στήμονες, που όταν τα συντρίψουμε με τα δάχτυλά βγάζουν έναν κόκκινο χυμό. Οι στήμονες του φυτού έχουν ιδιαίτερη μορφή, με στερεό κυλινδρικό στέλεχος, με δύο γραμμές που εξέχουν κατά μήκος. Αυτές οι γραμμές κάνουν τον στήμονα να μοιάζει επίπεδος, κάτι εντελώς ασυνήθιστο στον κόσμο των φυτών. Φύεται σε αφθονία στην Ελλάδα, κυρίως σε Μακεδονία και νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου.

Το υπερικό είναι γνωστό εδώ και περίπου 1500 χρόνια για τις θεραπευτικές του ιδιότητες. Μύθοι που σχετίζονται με το φυτό, εντοπίζονται και σε αρχαία Κίνα, Ινδία, και Αίγυπτο, καθώς τις θεραπευτικές του ιδιότητες γνώριζαν Άραβες, Πέρσες και άλλοι λαοί, οι οποίοι πίστευαν πως τα φυτά που ανθίζουν στις αλλαγές των εποχών ήταν θεραπευτικά και μαγικά. Το υπερικό που ανθίζει στο θερινό ηλιοστάσιο, θεωρούνταν ένα τέτοιο φυτό, και με τα κίτρινά του άνθη γιόρταζαν τον ήλιο, το φως, τη ζωή.

Στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, όπου και ενδημεί, έχει χρησιμοποιηθεί από αιώνες. Είναι το περίφημο «βάλσαμο» των αρχαίων Σπαρτιατών, με το οποίο θεράπευαν τις πληγές τους μετά τη μάχη. Οι αρχαίοι Έλληνες επίσης το ονόμαζαν «βότανο της λιακάδας», γιατί επιδρούσε θετικά σεμελαγχολικά άτομα. Ιπποκράτης, Γαληνός, Διοσκουρίδης και Πλίνιος το χρησιμοποιούσαν ως αναλγητικό, διουρητικό,εμμηναγωγό, αντιδιαρροϊκό, επουλωτικό και αντιπυρετικό. Παλαιότερα, δεν υπήρχε σπίτι που να μην έχει ένα μπουκαλάκι με το εκχύλισμα του άνθους του υπερικού, για πληγές και μυαλγίες.

Οδηγίες Χρήσης για την Βελτίωση της Διάθεσης:

Σε 1 ποτήρι βραστό νερό, ρίξτε 1 κουταλάκι αποξηραμένα άνθη υπερικού και αφήστε το σκεπασμένο για 10'. Πίνετε 2 φλιτζάνια την ημέρα μεταξύ των γευμάτων για 2 εβδομάδες. Είναι αποτελεσματικό και σε μορφή βάμματος. Είναι ασφαλές βότανο, αλλά δεν πρέπει να λαμβάνεται σε συνδυασμό με αντισυλληπτικά ή αντικαταθλιπτικά. Σε υπερδοσολογία μπορεί να προκαλέσει φωτοευαισθησία.

Πηγή: Βότανα και Γιατροσόφια του Αγίου Όρους, Έκδοση: Δημοκρατικός Τύπος Α.Ε. Αθήνα, Οκτώβριος 2016.